Dịch hạch là một bệnh truyền nhiễm rất nguy hiểm do vi khuẩn Yersinia pestis gây ra. Bệnh chủ yếu lây truyền từ các loài gặm nhấm (chuột, thỏ,…) sang người qua vật trung gian là bọ chét. Cho đến nay, trên thế giới đã xảy ra 3 vụ dịch và hàng trăm triệu người đã chết vì căn bệnh này.
Theo ước tính của Bệnh viện Nhiệt đới TP HCM, trước năm 1980 số bệnh ở Việt Nam cao. Tốt nhất trên thế giới. Từ năm 1960 đến 1970, Việt Nam có khoảng 10.000 ca mắc bệnh mỗi năm (chủ yếu ở miền Nam). Từ năm 1996 đến năm 2000, cả nước chỉ có 140 trường hợp mắc và 7 trường hợp tử vong. Hai trường hợp cuối cùng ở Việt Nam được báo cáo vào tháng 8 năm 2002. Những năm gần đây, hầu như không có dịch hạch nào xảy ra tại các bệnh viện.
Con đường lây bệnh:
Con đường của bệnh dịch hạch. Ảnh: Ppdictionary.com .
– Bọ chét hút máu động vật mắc bệnh (chuột, thỏ, nhím …) và cắn người.
– Người ta nhiễm vi khuẩn trực tiếp từ con vật bị nhiễm bệnh bằng cách cào, gãi da hoặc bị con vật nhiễm bệnh cắn.
– Những người hít phải vi khuẩn trực tiếp từ không khí. – Có 4 thể dịch hạch: thể hạch, thể phổi, thể màng não, thể nhiễm trùng máu. Thường gặp nhất là hạch (trước đây ở Việt Nam là 94% đến 98%):
Nốt:
Triệu chứng:
ớn lạnh, sốt trên 38 độ C. — Sưng hạch ở bẹn, nách và cổ. Đa số: Bệnh này tiến triển nhanh và có nguy cơ lây lan cao. Triệu chứng:
– Sốt cao, ớn lạnh, nhức đầu, hoa mắt, chóng mặt, bứt rứt khó chịu .—— Sau khoảng 24 giờ, bệnh nhân sẽ bị đau tức ngực, khó thở, thở gấp .— Ho ra đờm loãng, Sau đó, nó đặc lại với máu hoặc nước bọt.
Nhiễm trùng huyết:
Số bệnh nhân mắc bệnh này rất cao, chỉ sau hạch. Triệu chứng:
– Sốt cao từ 40 đến 41 độ C, ớn lạnh, nhức đầu dữ dội, tiêu chảy và nôn mửa thường xuyên.
– Bệnh nhân hoảng loạn, vật vã, bồn chồn, hoang tưởng, khó thở nông … – Thể dịch hạch:
Các trường hợp này không phổ biến, thường kèm theo hạch và nhiễm trùng huyết. Các thể dịch hạch từ trái qua phải: thể hạch, thể nhiễm trùng huyết, thể phổi. Ảnh: Cdc.gov .
Cách phòng và kiểm soát bệnh dịch hạch
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ, để phòng bệnh, bạn phải chú ý:
– Cải thiện vệ sinh môi trường, cải thiện nhà cửa, nơi làm việc, Con người và động vật dự trữ thức ăn để ngăn chuột và các loài gặm nhấm tránh xa nguồn thức ăn và môi trường tốt để sinh sống và sinh sản.
– Mang găng tay khi xử lý động vật chết để tránh da tiếp xúc với vi khuẩn bệnh dịch hạch (nếu có) -Nếu bạn nghĩ rằng bạn tiếp xúc với bọ chét trong các hoạt động như cắm trại, trú ẩn hoặc làm việc ngoài trời, vui lòng sử dụng thuốc chống côn trùng. Các sản phẩm có chứa DEET và các sản phẩm có chứa permethrin trên da, quần áo, và permethrin chỉ nên được áp dụng cho bên ngoài quần áo (theo hướng dẫn trên nhãn).
– Sử dụng thuốc trừ sâu bọ tránh bọ chét và vật nuôi. Chó Laissez-faire, mèo … dễ tiếp xúc với dịch hạch hoặc bọ chét và mang bệnh về nhà. Nếu con vật bị bệnh, bác sĩ thú y cần được làm sạch ngay lập tức. Ngoài ra, không để chó mèo đi lạc vào nhà, nhất là ngủ trên giường.
– Diệt chuột, bọ chét (đặt bẫy, xịt thuốc, nhốt mèo, rắn, chim bắt chuột …) .-
Điều tra ngay và thông báo cho sở y tế khi có triệu chứng.
Chẩn đoán và điều trị
Dấu hiệu phổ biến nhất của bệnh là đột ngột sưng và đau các hạch bạch huyết. Nhiều trường hợp, đặc biệt là nhiễm trùng huyết và viêm phổi, không có dấu hiệu rõ ràng. Tại thời điểm này, chẩn đoán dựa trên các mẫu như máu hoặc dịch cơ thể trong các hạch bạch huyết. Nếu xác định đúng bệnh dịch hạch, bệnh nhân cần được điều trị ngay. Bệnh dịch cực kỳ nguy hiểm nhưng có thể chữa khỏi bằng các loại thuốc kháng sinh thông dụng và dễ kiếm. Việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời sẽ mang lại cơ hội chữa khỏi hoàn toàn. Cần theo dõi và cách ly những người tiếp xúc gần với bệnh nhân mắc bệnh dịch hạch thể phổi. Những người này có thể phải điều trị kháng sinh dự phòng, tùy thuộc vào loại bệnh và thời gian tiếp xúc với bệnh nhân.
Vương Linh